پژوهش حاضر با هدف تحلیل تاریخی شکلگیری کارکردهای نظام نوآوری فناورانه سیستمهای خورشیدی فتوولتاییک در ایران و استخراج موتور محرک نوآوری در هر مرحله انجام شده است. منشاء پیدایش چارچوب نظام نوآوری فناورانه، کشورهای توسعهیافته بوده است و کشورهای درحالتوسعه، عموما دریافتکننده فناوری هستند، بنابراین شاخصهای اندازهگیری کارکردهایی مانند توسعه دانش در این کشورها متفاوت خواهد بود. این چارچوب در پژوهش حاضر به نظام نوآوری فناورانه مبتنی بر تحقیقوتوسعه و نظام نوآوری فناورانه مبتنی بر انتشار تقسیم شد و با توجه به ماهیت نظام نوآوری فناورانه فتوولتاییک در ایران که عمدتا مبتنی بر واردات تجهیزات و مونتاژ آنها در داخل است، مفاهیم نظام نوآوری فناورانه مبتنی بر انتشار مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور پس از معرفی اجزای ساختاری نظام نوآوری فناورانه سیستمهای خورشیدی فتوولتاییک در ایران، با استفاده از مصاحبه با خبرگان، تحلیل اسناد و مدارک و بکارگیری روش تحلیل تاریخی وقایع، موتور محرک نوآوری در هر مرحله توسعه شناسایی گردید و در نهایت موتور محرک نوآوری در مرحلهی کنونی، با استفاده از ابزار پرسشنامه و روش مدل معادلات ساختاری مورد بررسی و اعتبارسنجی قرار گرفت.
This study aims to analyze the historical development of photovoltaic Technological Innovation System (TIS) functions in Iran and extraction of innovation Engine in each step. Origin of TIS framework roots in developed countries, while developing countries generally receive technology, so function indicators such as knowledge creation will be different in each country. In this paper, this framework is divided into R&D-based TIS and diffusion-based TIS and also due to the nature of technological innovation system in Iran which is based on the imports of equipments and then assembling, the concepts of diffusion-based TIS are investigated. To this end, after introducing the structural components of photovoltaic solar system in Iran, conducting expert interviews, analysis of documents and historical data analysis method, the innovation Engine was identified at each stage of development, and finally the innovation Engine in the current stage was examined by designing a questionnaire and validated using structural equation modelling.